Jeśli nic nie zrobimy, zapłacimy 130 mld za emisje transportu w Polsce. Raport

  • Okładka raportu „Strategie redukcji emisji dla sektora transportu w Polsce”. Transport & Environment (2018) Emission Reduction Strategies for the Transport Sector in Poland.

Emisje CO2 z transportu w Polsce stale rosną. Przy braku działań w latach 2020-2030 wydamy 130 mld zł na zakup uprawnień. Będziemy daleko nie tylko od realizacji najbliższych celów unijnych, ale też w dalszej perspektywie Porozumienia Paryskiego – wynika z opublikowanego dziś raportu federacji Transport & Environment i Instytutu Spraw Obywatelskich (INSPRO).

 

Polska, w ramach unijnego porozumienia o podziale redukcji emisji (ESR), jest zobowiązania do redukcji emisji gazów cieplarnianych z sektorów nieobjętych handlem uprawnieniami do emisji (non-ETS). To głównie budownictwo, transport, rolnictwo. Nasz kraj musi zredukować emisje z sektora non-ETS o 7% w okresie 2020-2030 w porównaniu z 2005 r. Transport jest drugim największym emitentem sektora w Polsce. Raport „Strategie redukcji emisji dla sektora transportu w Polsce”[1] analizuje możliwość realizacji wymaganej redukcji i proponuje działania, które sprzyjają obniżeniu emisji z transportu.


Tymczasem emisje rosną

W Polsce w latach 1990-2016 emisje z transportu wzrosły z 22,4 do 56,0 mln ton ekwiwalentu CO2 i nadal rosną. Gospodarka się rozwija a razem z nią transport i emisje. Większość towarów jest przewożona transportem samochodowym a nie mniej emisyjną koleją. Auta kupujemy głównie używane, wiekowe i tym samym o wysokiej emisji.


7% nie zawsze znaczy to samo

Choć cel stojący przed Polską to 7% redukcji w latach 2020-2030, to w rzeczywistości wyzwanie jest większe. Punktem bazowym są emisje z roku 2005. W odniesieniu do tego samego roku możemy zwiększyć emisje w sektorze do 2020 roku o 14% . W efekcie, jeśli wykorzystamy ten pułap, nasz cel redukcji to ostatecznie 21% punktów procentowych.


Scenariusze redukcji

Raport analizuje cztery scenariusze realizacji celu redukcji przez transport. W scenariuszu, w którym nie podejmujemy działań i proponowane na 2030 r. normy emisji CO2 dla pojazdów nie zostaną wdrożone, Polsce zabraknie 47,2 mln ton CO2 redukcji emisji do celu na rok 2030. Oznaczałoby to wydatek 130 mld zł na zakup uprawnień do emisji.[2]

Nawet najbardziej ambitny scenariusz, w którym założono połączenie wielu krajowych działań z wysokimi normami dla pojazdów na poziomie unijnym skutkuje brakiem 19,6 mln ton CO2. Pomimo szczególnie ambitnych założeń, np. osiągnięcia w 2030 roku pułapu sprzedaży nowych samochodów elektrycznych na poziomie 50% i 100% dla autobusów miejskich i znaczącego zwiększenia udziału transportu kolejowego w stosunku do drogowego, pieszego i rowerowego w stosunku do samochodowego.

 

Podsumowanie scenariuszy

„Może nas czekać słony rachunek do zapłacenia. Ale nie chodzi tylko o pieniądze. Zapłacimy też naszym zdrowiem. Transport zgodny z ideą „tiry na tory” to 9 razy mniej emisji CO2 i 8 razy mniej zanieczyszczeń powietrza w porównaniu z samochodowym. Także mniejsze koszty zewnętrzne – utrzymania dróg, utraty zdrowia i życia w wypadkach. Więcej pasażerów w pociągach, a nie w autach ma ten sam skutek. Czy zamiast wydawać w niedalekiej przyszłości pieniądze na zakup uprawnień do emisji, nie powinniśmy już teraz inwestować w lepszy transport? Nic nie robiąc zapłacimy podwójnie. Zapłaci też kolejne pokolenie.” – komentuje Piotr Skubisz z Instytutu Spraw Obywatelskich.

Wyniki raportu wskazują, że realizacja celów w ramach non-ETS będzie wyzwaniem i Polska musi wykorzystać jak najwięcej możliwości, aby zmniejszyć zależność od osiągnięć innych sektorów (szczególnie budownictwa), w celu uzupełnienia przewidywanej luki w redukcji emisji z transportu. W przeciwnym razie konieczne będą jeszcze bardziej ambitne strategie polityczne, w tym systematyczne przyspieszenie przejście sektora transportu elektryfikację i pojazdy o zerowej emisji.

Szerzej raport komentuje Marcin Popkiewicz[3], analityka megatrendów:
„Opublikowany przez INSPRO raport „Strategie redukcji emisji z sektora transportu w Polsce” stanowi lekturę z jednej strony ciekawą, a z drugiej przerażającą.
Jej podsumowaniem jest samotna czerwona kropka polskiego celu redukcji emisji na 2030 rok – leżąca z grubsza na poziomie z 2004 roku. Wszystkie rozważane w raporcie scenariusze – od „biznes jak zwykle” po wdrożenie różnych działań na poziomie krajowym i unijnym – potwornie przestrzeliwują ten cel – nawet w najbardziej optymistycznym scenariuszu ponad dwukrotnie. Tenże najbardziej ambitny scenariusz emisji z transportu drogowego przewiduje, że w 2050 roku (kiedy to globalne emisje CO2 powinny zmaleć DO ZERA) emisje z transportu drogowego w Polsce będą WIĘKSZE niż w ostatniej dekadzie! W mniej „ambitnych” scenariuszach jest jeszcze gorzej.”

 

porównanie zmian emisji do roku 2050

„Cóż mogę powiedzieć – wszystkie te scenariusze odbieram jako scenariusze „biznes jak zwykle”, ograniczone myśleniem, które prowadzi nas do katastrofy – widzą świat jako kontynuację dotychczasowych trendów świata rosnącej konsumpcji. Autorom raportu (zresztą nie tylko im) łatwiej chyba wyobrazić sobie koniec świata niż koniec dotychczasowych trendów gospodarczo-energetycznych.
Jeśli chcemy zachować naszą planetę jako miejsce nadające się do zamieszkania, bezpieczne (i z działającą gospodarką!) musimy odwrócić pytanie i założenia myślenia – punktem wyjścia powinno być nie myślenie, co można zrobić, żeby dalej robić to co dotychczas z ewentualnymi drobnymi zmianami w ramach dotychczasowego systemu gospodarczo-energetycznego, lecz „przytulenie samotnej czerwonej kropki” celu redukcji emisji przez zadanie pytania – co musimy zrobić, żeby zredukować emisje w wymaganym tempie.
Jeśli nie chcemy przekazać rachunku za naszą imprezę naszym dzieciom (prawdopodobnie w wysokości oznaczającej bankructwo ich życia), musimy zbudzić się z otumaniającego nas stanu myślenia w kategoriach biznes-jak-zwykle.” – dodaje Popkiewicz.

Efekty podjęcia działań zmniejszających emisje z transportu, takich jak normy CO2 dla pojazdów, przesunięcia modalne (przeniesienie ruchu z transportu drogowego na środki korzystniejsze dla środowiska naturalnego) i redukcja popytu, zostały obliczone za pomocą modelu transportu Europejskiej Federacji Transport & Environment – EUTRM.

Pełen raport – w języku angielskim
Streszczenie raportu w języku polskim

Przypisy:

[1] Raport „Strategie redukcji emisji dla sektora transportu w Polsce” Transport & Environment (2018) Emission Reduction Strategies for the Transport Sector in Poland powstał we współpracy Instytutu Spraw Obywatelskich (INSPRO) z federacją Transport & Environment, której członkiem jest INSPRO. Raport powstał w ramach Europejskiej Inicjatywy Klimatycznej (EUKI). EUKI jest instrumentem finansowania projektów przez Federalne Ministerstwo Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Jądrowego (BMU). Językiem roboczym projektu był język angielski, pełen raport jest opublikowany również w języku angielskim oraz z tłumaczeniem streszczenia na język polski.

[2] Może to spowodować konieczność zakupu do 297 milionów uprawnień. Przy założeniu, że pozostałe sektory osiągną swój cel, braku elastyczności i cenie uprawnień wynoszącej 100 euro za tonę, koszty mogłyby wynieść 30 mld euro, jeśli luki w rozporządzeniu nie zostaną wykorzystane

[3] Marcin Popkiewicz – analityk megatrendów, pisarz, naukowiec, menedżer, tłumacz, wykładowca oraz autor wielu artykułów dotyczących zmian klimatu i energii.Autor książek “Świat na rozdrożu”, “Rewolucja energetyczna. Ale po co?” oraz „Nauka o klimacie”. Laureat m.in. nagrody „Economicus 2016” za najlepszą książkę szerzącą wiedzę ekonomiczną.

 

Pełen raport – w j. angielskim

 

Streszczenie w j. polskim